FAC en Verozo organiseren inspirerende thema-avond over de ‘gevel van de toekomst’

Op 4 september organiseerden FAC (Federatie Aluminium Constructeurs) en Verozo (de Belgische Beroepsvereniging Zonwering en Rolluiken) een thema-avond over Innovatieve Gevels, die kon rekenen op de belangstelling van meer dan honderd deelnemers. Het event vond toepasselijk plaats in Living Tomorrow te Vilvoorde, een ontmoetingsplaats voor innovatieve ondernemingen die bezoekers kennis laat maken met producten en diensten die de kwaliteit van wonen, leven en werken in de nabije toekomst kunnen/zullen verbeteren.

Een uitgelezen panel van 4 sprekers schetste de vernieuwingen en uitdagingen van de ‘gevel van de toekomst’.

Professor Dr. Shady Attia, Hoofd van het ‘Sustainable Buildings Design Lab’ (SBD) van de Universiteit van Luik, sprak over adaptieve gevels, die dankzij sensoren inspelen op de veranderende binnen- en buitenomstandigheden van een gebouw en op die manier zonwering, daglichtbeheersing, koeling en ventilatie bewaken en sturen. Met slimme gevels wordt, naast het comfort van de gebruikers, gemikt op een optimale energie-efficiëntie van een gebouw. Case-studies tonen echter aan dat de prestaties van adaptieve gevels minder gunstig zijn dan verwacht. Niet alleen vallen de resultaten inzake energieverbruik en binnenkwaliteit in de praktijk tegen. Gebruikers vinden ook dat ze de geautomatiseerde systemen te weinig kunnen sturen in functie van hun specifieke behoeften (meer zicht, meer privacy, …) en hebben onvoldoende noties van de technologieën en het gebruik ervan. Als oplossing pleit Professor Attia voor een betere opvolging van de gebruikerservaringen door bij het ontwerp van adaptieve gevels de juiste balans tussen automatische, semi-automatische en/of manuele controle te bereiken. Men moet trachten op een transparante en begrijpelijke manier in te spelen op de behoeften van de gebruikers.

 Stingo Huurdeman, Projectcoördinator Technologie, Innovatie & Ontwikkeling bij de Nederlandse Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG), gaf een boeiende uitzetting over de opkomende circulaire geveleconomie, waarbij wordt gestreefd naar een optimaal comfort voor de eindgebruiker zonder verspilling van grondstoffen. Dankzij ontwikkelingen zoals BIM (Building Information Modeling) en sensoren beschikken we over een groeiend volume van gestructureerde data over gebouwen. Het ‘Façade Information System’ (FIS) maakt gevelelementen tijdens hun volledige levensduur identificeerbaar en opvolgbaar. Deze evolutie heeft de weg geopend voor nieuwe business modellen waarbij gevelproducenten en -leveranciers zich opstellen als langetermijn ‘service partners’.  De dienstverlening kan zich op verschillende niveaus situeren, zoals het periodieke onderhoud, de vernieuwing en aanpassing aan veranderende gebruiksbehoeften; de terugname en het hoogwaardig hergebruik van producten en materiaalstromen. Een bijkomende doorbraak in de circulaire gevelbouw is de gevellease, waarbij de gevelbouwer eigenaar blijft van de gevel na de oplevering van het gebouw en zo de verantwoordelijkheid blijft dragen voor een optimaal (her)gebruik. In Nederland werd gevellease onlangs juridisch mogelijk gemaakt, wat leidt tot nieuwe verdienmodellen. www.vmrg.nl

Maaike Berckmoes, Senior Consultant bij VK Engineering, gaf een gedetailleerd overzicht van verschillende gevelinnovaties, van componentniveau tot volledig geïntegreerde oplossingen. Glas kwam als eerste aan bod.  Onderzoek spitst zich hier toe op de verdere verbetering van de thermische en akoestische eigenschappen; de productie van extra dun, flexibel en sterk glas; alsook het gebruik van glas als informatiedrager - denk maar aan de ‘media facades’, de integratie van LED en OLED (‘organic LED’) in gevels en de touchscreen gevels waar je na sluitingstijd je bestelling kan doorgeven via de beglazing van de winkelruit. Daarnaast wordt gewerkt op de combinatie glas en zonwering, met dynamisch, verduisterend glas, of de integratie van lamellen in de glasspouw.  

Naast de innovatieve glasoplossingen worden gevels ook meer en meer uitgerust met intelligente sturingen, de zogenaamde ‘Building Control Systems’, die de energieprestaties en het comfort van de gebruiker optimaliseren. Een voorbeeld hiervan zijn de HVAC-componenten die op decentrale wijze instaan voor de natuurlijke ventilatie en koeling, de voorverwarming en de warmteterugwinning. Gevels zullen ook in toenemende mate worden benut voor de productie van elektriciteit en warm water dankzij de integratie van fotovoltaïsche panelen en zonnecollectoren. 

Door de toekomstige schaarste van materialen zoekt de constructiewereld verder naar duurzame toepassingen en materialen met slimme (zelfreinigende, smog-etende, luchtreinigende) coatings.

Tenslotte hebben de volledige digitalisering van ontwerp en productieprocessen, en de rechtstreekse koppeling naar het digitale gebruik van gebouwen, ook hun intrede gedaan in de bouwwereld. Er wordt geëxperimenteerd met digital design, virtual reality, 3D printing, prefabricatie,… Een van de voordelen van digital design en digitale productieprocessen is dat sterk ingezet kan worden op de optimalisatie van materiaalgebruik en het reduceren van snijverliezen tijdens de productie. 

Terwijl op componentniveau nog veel ontwikkelingen te verwachten zijn, stelt de spreekster dat de constructiewereld aan het begin van een nieuw businessmodel staat, waarbij het gebouw als een dienst (‘Building as a service’) wordt geleverd, sterke samenwerkingsverbanden moeten worden gecreëerd en alle betrokken partijen hun verantwoordelijkheid tijdens de volledige levensduur van een gebouw zullen moeten blijven opnemen.   www.vkgroup.be 

Dr. ir Wout Parys, zaakvoerder van het bouwfysisch ingenieursbureau Bauphi, nam als laatste spreker het woord en stelde de resultaten van een studie voor, waarin de zonwerende maatregelen in de EPB rekenmethodiek werden geanalyseerd. 

In die context lanceerde Bauphi, in opdracht van Verozo,  een studie om een juiste evaluatie van de zonwerende maatregelen in de EPB rekenmethodiek te maken. Hierbij werden bepaalde variabelen onder de loep genomen en in vraag gesteld, rekening houdend met de gewijzigde bouwmethodes en de klimaatsverandering die van oververhitting een belangrijk aandachtspunt in lage-energiegebouwen maken. Uit de studie blijkt dat de waarden van de gebruiksfactoren voor mobiele zonwering in de EPB-rekenmethodiek vaak niet correct zijn maar toch een grote impact hebben op het E-peil. Zo is er een parameter die de mate van vervuiling van een raam (met invloed op de zonnewinsten) determineert. De studie leidde tot een aantal concrete voorstellen.    www.bauphi.be

Na de vier uiteenzettingen was het tijd voor het dankwoord door Verozo-voorzitter Marc Haneveer, en het aansluitende netwerkmoment. En hoewel de voorgestelde innovaties en ontwikkelingen voor sommigen niet meteen concreet toepasbaar leken, toch was iedereen het erover eens dat de thema-avond heel wat stof tot nadenken had aangereikt. 

Marc Haneveer en Etienne Clinquart, Voorzitters van Verozo en FAC